Podatność płodu na uszkodzenie

Wrażliwość płodu na działanie leków przyjmowanych przez matkę zmienia się zależnie od zaawansowania ciąży. Jest oczywiste, że nigdy nie będziemy dysponować pełnymi danymi pochodzącymi z badań wśród ludzi, nie możnabowiem przeprowadzić takich badań w warunkach kontrolowanych, jednak pewnych informacji pomocniczych mogą dostarczyć badania na zwierzętach.

W okresie preimplantacyjnym i presomitowym, trwających u człowieka od dnia 0 do 18 dnia po zapłodnieniu, środki farmakologiczne działają na zasadzie „wszystko - albo - nic”. Dochodzi do zakończenia ciąży tj. poronienia lub trwa ona bez przeszkód.

W okresie późniejszym czyli organogenezy, między 19 a 80 dniem, dochodzi do uszkodzenia tych tkanek lub narządów, które rozwijają się najszybciej.

Uwagi farmakologiczne odnoszące się do ciąży

  1. Ciąża może zmieniać wchłanianie leków podawanych doustnie. Ciężarna cierpiąca na niepowściągliwe wymioty usuwa lek z żołądka, natomiast zwolniona perystaltyka jelit może nasilić ekspozycję i wchłanianie wskutek wydłużenia czasu przechodzenia przez przewód pokarmowy.
  1. Ciąża może modyfikować dystrybucję leków w następstwie zmian objętości śród- i pozanaczyniowej.
  1. Ciąża zmienia interakcje lek-receptor z powodu pojawienia się i wzrastania nowych populacji receptorów lekowych w łożysku i w ciele płodu.
  1. Ciąża niejednokrotnie zmienia usuwanie leku wskutek zwiększenia nerkowego przepływu osocza, albo zwalnia proces usuwania leku w związku z jego magazynowaniem w dodatkowej tkance tłuszczowej.
  1. Na ogół ciąża nie wpływa na biotransformację leków, ich interakcje ani farmakokinetykę.

Trzeba podkreślić, że tkanka łożyska zapewnia słabą ochronę płodu, mimo że jest wyposażona w enzymy metabolizujące leki niemal w takim stopniu, jak wątroba matki. Właściwie „bariera łożyskowa” nie istnieje, z wyjątkiem przeszkody dla przenikania dużych cząsteczek białkowych. Płód nie dysponuje w pełnym zakresie możliwością metabolizowania środków farmakologicznych, których odtruwanie i usuwanie odbywa się tylko dzięki kontaktowi z krążeniem matczynym. Odnosi się to szczególnie do okresu bezpośrednio przed terminem porodu.

Pomimo, że w odniesieniu do niewielkiej liczby stosowanych dziś leków (dopuszczonych do obrotu) znane jest ryzyko związane z ich toksycznym działaniem na zarodek lub płód należy zrezygnować z każdej niepotrzebnej interwencji farmakologicznej w czasie ciąży. Lekarz prowadzący ciążę stanowi najważniejsze źródło informacji o lekach i tylko on powinien decydować o ich ewentualnym stosowaniu.

Poniżej wyłącznie dla celów poglądowo-informacyjnych, przedstawiono podział (zalecany lekarzom w USA (FDA) leków w kontekście ich stosowania w ciąży.

FDA OPUBLIKOWAŁA PIĘĆ „KATEGORII ODNOSZĄCYCH SIĘ DO PODAWANIA LEKÓW KOBIETOM CIĘŻARNYM”.

Można je w skrócie przedstawić w sposób następujący:

Oznacza to, ze odpowiednio wykonane i sprawdzone w grupie kontrolnej badania przeprowadzone u ciężarnych kobiet nie ujawniły zagrożenia dla płodu.

Nie wykonano badań u ludzi, a badania eksperymentalne wykazały zagrożenie dla płodu, albo również nie zostały przeprowadzone. Potencjalne korzyści zastosowania danego leku mogąjednak usprawiedliwiać podjęcie takiego ryzyka.

Dane uzyskane w trakcie badań wdrożeniowych oraz raporty zbierane po dopuszczeniu leku do obrotu, dowodzą zagrożenia dla płodu. Również w takiej sytuacji potencjalne korzyści mogą przeważać nadpotencjalnym ryzykiem.

Leki należące do kategorii A.

Leki należące do kategorii B.

leki przeciwhistaminowe

ranitydyna

leki stosowane w zakażeniach

leki działające na układ wegetatywny

leki wzmagające krzepliwość i antykoagulanty

leki krążeniowe

leki działające na ośrodkowy układ nerwowy

indometacyna (B/D), siarczan magnezu, maprotylina, meperydyna (B/D), metadon (B/D), morfina (B/D), nalbufina (B/D), nalokson, naproksen, oksykodon (B/D), oksymorfon (B/D), pentazocyna (B/D), sulindak (B/D)

środki stosowane w diagnostyce

leki moczopędne

leki przeciwbiegunkowe

leki działajcie na przewód pokarmowy

preparaty hormonalne

inne leki'

Leki należące do kategorii C.

Leki należące do kategorii D.

lub w sposób ciągły)

 
przyjmowanie_lekow_w_czasie_ciazy.txt · ostatnio zmienione: 2006/10/06 14:22 (edycja zewnętrzna)
 
Recent changes RSS feed Driven by DokuWiki