Jeżeli legalnie pracujesz w jednym z krajów Unii Europejskiej, masz takie same prawa do świadczeń rodzinnych, jak obywatele danego państwa. Żeby je otrzymać, musisz płacić (w kraju zatrudnienia) ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Niektóre państwa do wypłaty zasiłków rodzinnych wymagają odpowiedniego stażu pracy. Można jednak zsumować wszystkie okresy ubezpieczeń w różnych państwach UE - do czasu pracy w Polsce, dodajesz czas przepracowany (oczywiście legalnie) np. w Niemczech i Irlandii.
Jeżeli jedno z małżonków pracuje w państwie unijnym, a reszta jego rodziny mieszka w Polsce, może się ubiegać o świadczenia rodzinne w Polsce. Jeśli jednak będzie je pobierać za granicą, nie może robić tego jednocześnie w Polsce.
W Unii obowiązuje reguła pierwszeństwa wypłaty świadczeń, tzn. że są one wypłacane tam, gdzie się pracuje. Pierwszeństwo wypłaty świadczeń ma to państwo, w którym pracuje ojciec (niepracująca żona z dziećmi przebywa na terenie innego unijnego państwa). Jeżeli żona podejmie pracę, wypłatę świadczeń przejmuje państwo, w którym została rodzina.
W takim przypadku jedno państwo wypłaca całą kwotę, a drugie dopłaca różnicę między kwotą wyższą i niższą świadczenia, tak aby osoba uprawniona otrzymała świadczenia w najwyższej możliwej wysokości.
Ważne! W krajach Unii zasiłki przyznaje się niezależnie od dochodów rodziny. Tylko w Hiszpanii i w Polsce stosowane jest kryterium dochodowe. W Hiszpanii, aby otrzymać świadczenia rodzinne dochód roczny na całą rodzinę nie może przekraczać ok. 9 tys. euro. W Polsce, przypominamy, mogą się starać o niego wszystkie rodziny (poza zastępczymi), których dochód na osobę nie przekracza 504 zł (lub 583 zł - gdy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne).
Przykład. Jacek Kowalski pracuje w Austrii, jego żona z dwójką dzieci (trzy i pięć lat) mieszka u siostry w Luksemburgu. Z pierwszego kraju należą im się świadczenia (zasiłek rodzinny) po 105 euro na dziecko, a tam, gdzie mieszka żona, aż po 168 euro na każde z dzieci. Rodzina ostatecznie dostanie 336 euro - z tym że z Austrii 210 euro, a drugi kraj dopłaci 126 euro, czyli w sumie 336 euro. W ten sposób działa zasada najwyższej możliwej wysokości.
Jakie dokumenty trzeba złożyć
Międzynarodowe świadczenia załatwiamy u swojego pracodawcy za granicą lub w tamtejszej instytucji zajmującej się takimi świadczeniami. Oczywiście trzeba być ubezpieczonym. To pracodawca, bez względu na to, czy pracujesz w kraju, czy za granicą, ma obowiązek odprowadzania składek. Musisz złożyć wniosek o zasiłek rodzinny (na druku obowiązującym w danym kraju). Taki druk możesz uzyskać tylko w tym państwie, w którym pracujesz. Zazwyczaj do tego wniosku załącza się akt urodzenia dzieci, ), akt ślubu (przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego albo uzyskany z USC na druku unijnym.
Często są wymagane druki typu „E”:
E 401 - podstawowy. Zaświadczenie dotyczące członków rodziny. Powinien być aktualizowany raz na rok
E 402 - potwierdza naukę ucznia lub studenta. Potrzebny, gdy dziecko ma prawo do świadczeń dłużej niż do 18. roku życia z tytułu nauki. Takie przedłużenie wypłaty z powodu nauki obowiązują np. w Polsce, Austrii, Belgii, Niemczech, Portugalii, Francji i we Włoszech
E 403 - zaświadczenie o przyuczaniu się do zawodu
E 404 - zaświadczenie lekarskie do przyznania świadczeń
E 405 - potrzebny do sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek. Także w przypadku następującego po sobie zatrudnienia w kilku państwach E 406 - tylko w przypadku ustawodawstwa francuskiego, dotyczące postnatalnych badań medycznych. Aby uzyskać uprawnienia do świadczeń rodzinnych dziecko musi przejść postnatalne badania medyczne - w 9. lub 10. miesiącu życia dziecka, a dalej w 24. lub 25. miesiącu życia
E 407 - do specjalnego zasiłku na dzieci niepełnosprawne
E 411 - potwierdza uprawnienia do świadczeń w państwach członkowskich, w których mieszkają członkowie rodziny
Druki poświadczamy w Polsce w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej (ROPS). Takie ośrodki mieszczą się przy urzędach marszałkowskich w każdym województwie. Można wystąpić do zagranicznego pracodawcy czy instytucji, o przesłanie dokumentów do Polski, ROPS je odeśle, ale wtedy zwykle załatwianie świadczeń trwa dłużej. Dlatego korzystniej jest samemu pobrać druki, przywieźć lub przesłać je do rodziny w Polsce. Żona może załatwić to bez męża.
Ważne! Ubezpieczeniu możesz podlegać tylko w jednym państwie, w tym, w którym pracujesz. Nie ma znaczenia, czy rodzina mieszka z tobą czy w innym kraju. Dostaniecie świadczenia rodzinne z państwa, w którym ty pracujesz.
Uwaga! Zawsze, gdy starasz się o świadczenia rodzinne w UE, musisz wypełnić odpowiedni formularz. Instytucja zajmująca się w danym kraju świadczeniami wypełnia część formularza i przesyła do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (takie ROPS-y działają przy urzędach marszałkowskich każdego województwa). Tam też możesz otrzymać potrzebny druk - są bezpłatne.
Ile wynoszą zasiłki rodzinne w Unii
w Polsce od 1 września kwoty zasiłków będą uzależnione od wieku dzieci: 48 zł na dziecko do 5 lat, 64 zł - 5 do 18 lat i 68 zł na starsze (maks. do 24 lat)
w Niemczech - 154 euro miesięcznie (tyle do trójki dzieci na każde dziecko, a powyżej trójki - wyższe)
w Norwegii - 990 koron miesięcznie na dziecko
w Irlandii - 141,6 euro miesięcznie na dziecko
w Danii - 140 euro miesięcznie na dziecko
w Finlandii - 90 euro miesięcznie na dziecko
w Wielkiej Brytanii - 17 funta tygodniowo na dziecko jedyne lub najstarsze, a 11,05 funta na każde następne
we Francji -117 euro miesięcznie na dziecko
w Hiszpanii - 24 euro miesięcznie na dziecko
w Portugalii - 39 euro miesięcznie na dziecko
w Szwecji - 102 euro miesięcznie na dziecko
w Holandii - 214,46 euro kwartalnie na jedno dziecko w wieku 6-12 lat i 252,31 na 12-18 lat (przy dwójce i więcej odpowiednio: 242,26 euro i 285 euro)
w Austrii - 105 euro miesięcznie na dziecko (na trzecie i następne dodatkowo po 50 euro na każde)
w Luksemburgu - 168 euro miesięcznie na dziecko
w Belgii - 71,18 euro miesięcznie na dziecko